BASB0174 -IASON+Projesi; Ortaklar Toplantısı, Yaz Okulu ve Paydaş Çalıştayı 23-28 Eylül 2025 tarihlerinde Samsun Ramada Otelde ve Kızılırmak Deltasında gerçekleştirilecek.

AB Karadeniz sınır ötesi işbirliği programı (İnterreg-NEXT) kapsamında Türkiye den KTÜ Deniz Bilimleri Fakültesinin ortak olduğu ”Karadeniz Deltası Korunan Alanlarında İklim Değişikliği Etkilerinin Değerlendirilmesi ve Bağlamsal Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi için İstilacı Yabancı Türler Gözlemevi ve Ağ Geliştirme  projesi- IASON+ BSB 00174” projesi yürütülmektedir. Romanya’dan DDNI enstitüsünün lider olduğu projenin Türkiye Koordinatörlüğünü KTÜ Deniz Bilimleri Fak. Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatma Telli KARAKOÇ yürütmektedir. Temmuz 2025’te başlayan proje- Aralık 2026 da tamamlanacaktır.
Proje 30 ay olup, Romanya, Yunanistan, Türkiye, Ukrayna ve Gürcistan proje ortağı ülkelerdir.
Proje Ortakları:
Romanya- DDNI (Araştırma Enstitüsü)
Romanya-DDBRA (Delta Koruma Otoritesi)
Ukrayna- IMB (Üniversite)
Yunanistan- DUTH (Üniversite)
Türkiye- KTU DBF (Üniversite)
Gürcistan-IBEDC (Sivil toplum örgütü)
Projenin Türkiye ekibi;
Prof. Dr. Fatma Telli Karakoç (Proje Koordinatörü)
Prof. Dr. Coşkun Erüz (Koordinatör Yrd.)
Prof. Dr. Hacer Sağlam (Araştırmacı)
Prof. Dr. Mehmet Aydın (Araştırmacı)
Prof. Dr. A. Muzaffer Feyzioğlu (Araştırmacı)
Prof. Dr. Ertuğ Düzgüneş (Danışman)
Prof. Dr. Mehmet Aydın (Danışman)
Doç. Dr. Rafet Çağrı Öztürk (Araştırmacı)
Dr. Öğrt. Üyesi Ahmet Şahin (Araştırmacı)
Dr. Öğrt. Üy. İlknur Yıldız (Araştırmacı)
Dr. Neira Purwanty İsmail (Uzman-danışman)
Y. Lis Öğrencisi Melike Tüysüz (Araştırmacı-danışman)
IASON+ Projesi, İstilacı Yabancı Türlerin (IAS) Karadeniz Havzası (BSB) delta ekosistemlerindeki varlığı ve Ekosistem Hizmetleri (ES) üzerindeki etkisine odaklanmakta ve özellikle Tuna Deltası, Nestos Deltası, Kızılırmak Deltası, Çoruh ve Kolheti Deltalarında ortaya çıkan ortak zorlukları ve ES üzerindeki etkileri ortaya koymayı amaçlamaktadır.  Türkiye olarak Kızılırmak deltası sucul ekosistemler ve özellikle balık faunasının irdelenmektedir.  Delta bölgeleri; habitatlar ve yüksek biyolojik çeşitlilik dahil olmak üzere benzersiz ekolojik özellikleri nedeniyle, IAS'nin ortaya çıkması ve yayılmasına karşı özellikle hassastır. IAS, bu ekosistemlerin hassas dengesini bozabilmekte, yerli türleri tehdit edebilmekte ve su arıtma, taşkın düzenlemesi, kıyı koruma, balıkçılık ve turizm gibi insanlık için ES'nin sağlanmasını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
Projenin genel amacı, İstilacı Yabancı Türler (IAS) için ortak izleme eylemlerinin oluşturulması ve gerçekleştirilmesi, beş ortak ülkeden seçilen deltalardaki ekosistem hizmetlerinin tanımlanması ve etkilerin değerlendirilerek delta sistemlerinin sürdürülebilir kullanımının sağlanması için stratejiler geliştirmektir.  IAS’ların mevcut ve öngörülen iklim koşulları altında dirençliliği ölçerek iklim değişikliğine uyumun belirlenmesi. Bunun yanı sıra Türkiye ve Gürcistan gibi AB ülkesi olmayan devletlerde bulunan deltalarda iklim değişikliğine bağlı olumsuzlukların en aza indirilebilmesi için uyum süreçlerinin, tesislerinin oluşturulması ve teşvik edilmesi için, mevcut ve öngörülen iklim koşulları altında delta sistemlerinin dayanıklılığının NATURA2000 kapsamında değerlendirilmesi olarak tanımlanmıştır.
Proje, başlangıcında Kızılırmak ve diğer deltalarda yapılmış deltalar, istilacı yabancı türler ve ekosistem servisleri, iklim değişikliği ile ilgili araştırmaların ve bilgilerin derlendiği kapsamlı bir literatür çalışası ile başlamıştır. İkinci aşamada Paydaş Çalıştayı, Yaz Okulu ve paydaş toplantıları ve deltada yaşayan ve delta ile direkt ilişkili olan paydaşların ES’lerden etkilenme derecesinin değerlendirildiği farklı paydaş gruplarını içeren bir anket çalışması yürütülecek. Ayrıca IAS-ve ES’lerle ilgili izleme protokollerinin geliştirilmesi; Yılda en az 2 kez izleme çalışmaları ile delta alanları sürekli ve güncel verilerle izlenmektedir.  Bugün kadar var olan ve bundan sonra deltadaki potansiyel ekosistem servislerinin tanımlanması ve sınıflandırılması, Deltalardaki ekosistem servislerinin belirlenmesi ve uluslararası kabul görmüş metotlarla sınıflandırılması yapılacaktır.  Ayrıca, Türkiye özelinde Kızılırmak Deltası’nın NATURA 2000 kapsamında değerlendirilmesi ve boşluk analiz yapılacak. İklim değişikliğinin etkilerine bağlı olarak deltadaki değişimlerin geçmişten geleceğe projeksiyonlarının çizilmesi ve iklim değişikliğinin etkilerini azaltacak çözüm önerilerinin geliştirilecektir.
Projenin Deltalar ve Kızılırmak Deltası ile ilgili öngörülen çıktıları;

Kızılırmak Deltasında belirlenen IAS’ların neden olduğu Ekosistem Servislerindeki bozulmalar ve IAS’lar üzerinden bölgede gelişen yeni ES’lerin tespit edilmesi,

Bir önceki projede (IASON BSB-1121) kurulan IAS İzleme ve Uyarı Sisteminin “Observatory”nin geliştirilmesi,

Entegre Yönetim Stratejileri ve Eylem Planlarının oluşturulması,

Kapasite Geliştirme ve Eğitim programlarının hazırlanması.

Delta bölgelerinde yaşayan ve geçimini deltanın kaynaklarından sağlayan yerel halkın farkındalığını artırmak,

Karar vericileri IAS konusunda bilgilendirmek ve doğal türler ve ekosistem üzerindeki etkileri konusunda farkında kılmak,

Delta sisteminde halkın geçim kaynağına katkısı olabilecek kararlar almak ve uygulamak,

Delta bölgelerinin benzersiz ekosistemlerinin yönetilmesinden ve korunmasından sorumlu kurumları, diğer ortak ülkelerdeki örneklerle tanıştırmak ve uygulanabilirliği konusunda bilgi sahibi olmalarını sağlamak,

IAS'nin etkilerini incelemek ve etkili yönetim stratejileri geliştirmekle ilgilenen bilim adamları ve araştırmacıları, proje ulusal/uluslararası toplantılarında bir araya getirmek ve tartışma ortamı sağlamak,

Delta alanlarında optimum faydayı sağlayabilmek için ES’ler ile direkt ilgili olan kurumları bilgilendirmek,

Basb0174-Iason+Yaz Okulu-Paydaş Çalıştayı Programı